Je zou denken dat een zilversmid voorwerpen van zilver vervaardigd. Dat hoeft niet altijd zo te zijn. De beroepen edelsmid, goudsmid of zilversmid zeggen namelijk weinig over het materiaal waar de smid mee werkt. De termen zeggen wel wat over de gebruikte technieken en over voorwerpen die deze smeden maken. In dit artikel gaan we nader in op deze beroepen.
Edelsmid, goudsmid of zilversmid
De beroepen gaan allemaal over metaalbewerking, maar zeggen niets over het metaal waarmee men werkt. Ze zeggen wel iets over de technieken die ze gebruiken en de voorwerpen die ze vervaardigen. De beroepen liggen dicht tegen elkaar aan en het onderscheid is niet altijd even duidelijk.
Edelsmid
Het begrip edelsmid is eigenlijk een verzamelnaam voor metaalbewerkers die gespecialiseerd zijn in het ontwerpen en vervaardigen van objecten van edele metalen en tegenwoordig ook minder ‘edele’ materialen waaronder aluminium, roestvast staal, rubber, kunststof en zelfs textiel.
Goudsmid
Een goudsmid maakt juwelen, sieraden en kunstvoorwerpen van edele metalen zoals goud, maar ook zilver, platina en palladium. Een goudsmid kan dus ook zilveren sieraden maken. Deze metalen worden in de regel als legering verwerkt, wat de hardheid, sterkte en duurzaamheid ten goede komt. De technieken die de gouwsmid hanteert zijn door de eeuwen heen min of meer hetzelfde gebleven. De meest bekende technieken zijn gieten, hameren, zagen, knippen, solderen en buigen. Tegenwoordig is daar ook nog het 3D-printen aan toegevoegd.
Zilversmid
Zilversmeden maken gebruiksvoorwerpen. Denk bijvoorbeeld aan tafelzilver, koffie- en theeserviezen, kandelaars, peper- en zoutstrooiers, tabaksdozen, bekers, kelken, patenen en ander liturgisch vaatwerk. Je wordt dus ook een zilversmid genoemd als je een gouden kandelaar vervaardigd.
Technieken zilversmid
De technieken die een zilversmeden toepassen, verschillen van die van een goudsmid. Je bewerkt een vlakke plaat zilver, met de hamer en staak tot een gebruiksobject. De basis is over het algemeen een vlakke plaat van zilver dat met behulp van verschillende vormen hamers om een klein aambeeldje (een tas) heen wordt gemodelleerd. Dit proces vraagt veel tijd en vakmanschap en daarom zijn de uiteindelijke producten erg kostbaar.
Op onderstaande video kun je bekijken hoe een 14de eeuwse schaal wordt gehamerd.
Praktijk zilversmid
In de praktijk houden zilversmeden zich bezig met het repareren of restaureren van zilveren gebruiksvoorwerpen . Daarnaast bestaat een groot deel van hun werk uit het ontwerpen en vervaardigen van deze voorwerpen en natuurlijk houden zij zich bezig met de verkoop van hun werk.
Zilversmid worden
Om zilversmid te worden, kun je terecht bij de vakschool Schoonhoven. Deze school in de zilverstad van Nederland maakt deel uit van het Rotterdamse ROC Zadkine, een regionaal opleidingencentrum. Deze vakschool is de enige erkende plek in Nederland waar je een opleiding tot zilversmid kunt volgen. Het is een MBO opleiding. Het eerste jaar van de studie zilversmid is hetzelfde als de opleiding voor goudsmid. Daarna worden de opleidingen verschillend. Dat komt doordat een goud- en zilversmid andere technieken gebruiken en andere voorwerpen maken. De opleiding is populair onder mensen die ‘iets anders willen’. Veel mensen kunnen hun creativiteit niet kwijt in hun huidige opleiding of baan en kiezen ervoor om zilversmid te worden.
Naast de vakschool in Schoonhoven zijn er ook niet branche-erkende scholen die cursussen edelsmeden aanbieden, zoals de Vakschool Edelsmeden in Amsterdam, de Academie voor Edelsmeden van Helden in Zeist.
Bronnen: NOS, Vakschool Schoonhoven, Wikipedia